Tamamlayıcı Sağlık Sigortası neyi tamamlıyor?

Sigortalı Dergisi-Ağustos 2013

Yaz ayları tüm sıcaklığıyla devam ederken tatile çıkan pek çok akrabam arayıp seyahat ya da sağlık sigortası hakkında sorular soruyor. Yıllardır ailenin sigortacısı ünvanını korumuş biri olarak ben de çevremdekilere yol göstermeye çalışıyorum. Bu yazımda en çok sorulup merak edilen ve son dönemde gündemde olan “Tamamlayıcı sağlık sigortası” hakkında özet bilgiler vermeyi görev edindim.

Uzun yıllardır gerçekleştirdiğim müşteri ziyaretlerinde birçok kişinin sigortayı çok teknik bir konu olarak gördüğünü fark ettim. Kendine özel yasaları, terminolojisi olan sigorta sektörü ürünlerin kapsamı ve hizmet süreçlerinin detaylılığından dolayı müşterilerce karmaşık olarak algılanıyor. Bu nedenle olabildiğince basitçe bu konuda kısa bilgilere göz atalım.

TSS neyi tamamlıyor?

Özel sağlık sigortalarının bir türü olan bu ürünler SGK’nın genel sağlık sigortası temel teminat paketi içerisinde yer almayan, veya kısmen karşılanan, yani cepten ödeme yapılan ya da bireylerin daha yüksek standartlarda sağlık hizmeti talep ettiği durumlarda devreye giren özel sağlık sigortası türü” olarak tanımlanabilir.

Genel sağlık sigortasında belirli koşullarda kapsam dışı olduğu halde tamamlayıcı sağlık sigortasına konu olabilecek durumlar aşağıda listelenmiştir.

Estetik ameliyatlar, akupunktur gibi alternatif tedaviler, ek ücret tutarları, konaklama benzeri harcamalar, sağlık kurumu ve sigorta şirketi arasındaki anlaşmaya göre Sağlık Uygulama Tebliği fiyatları üzerinde kalan tutarlar.

Tamamen isteğe bağlı olarak uygulanan TSS yıllardır birçok gelişmiş dünya ülkesinde yürütülüyor. Sistem içinde hem SGK anlaşmalı sağlık kurumunun denetimi hem de sigorta şirketinin provizyon onayı söz konusu olduğu için kamu sağlık harcamalarında belirli bir kontrol düzeyi sağlanacağı düşünülüyor.

Nereden, ne şartlarda alınır?

Özel sigorta şirketlerinde çok yaygınlaşmış olmasa da hali hazırda pek çok şirket bu ürünleri sunuyor. TSS alabilmek için öncelikle sigortalı adayının SGK genel sağlık sigortası kapsamında olması şartı aranıyor. Poliçeler 60 yaşın üzerindeki kişileri kapsamına almıyor.  Sigortalıların alışık olduğu özel sağlık sigortalarında olduğu gibi TSS’de de poliçe öncesi rahatsızlıklar için muafiyet uygulaması yapılabiliyor.

Ürünlere isteğe bağlı olarak doğum teminatı eklenebilirken, İlaç, gözlük ve aşı giderleri ile diş tedavileri poliçe teminat kapsamı dışında tutuluyor.  SGK’nın karşılamadığı sağlık hizmetleri teminat kapsamında değerlendirilmiyor.

Mevcut ürünlerdeki teminatlar neler?

TSS tıpkı bilinen özel sağlık sigortaları gibi temel teminat paketlerine sahip. Sektörde sunulan olanlarda Yatarak Tedavi Teminatı tek başına alınabildiği gibi Yatarak+Ayakta tedavi teminatı da birlikte verilebiliyor. Doğum teminatı ek teminat olarak sağlanan ve genellikle Yatarak+Ayakta tedavi planlarını seçen sigortalılara sağlanıyor.

Maliyeti ne kadar?

Tüm kişisel sigorta ürünlerinde olduğu gibi bu ürünler de sigortalı adayının demografik verilerine göre fiyatlanıyor. Prim tutarları sigortalı adayının yaşı, aktif çalışan olup olmadığı, yaşadığı bölge gibi etkenlere bağlı olarak hesaplanacağından değişiklik gösterebiliyor.

Sağlıklı günler ve mutlu bir yaz sezonu geçirmeniz dileğiyle.

Emeklilik fonu seçerken

Sigortalı Dergisi Temmuz 2013- Devrim Ersöz

 

2013 yılı başından beri uygulanan devlet katkısının da etkisiyle Bireysel Emeklilik Sistemine giren yeni katılımcı sayısı 500 Bin seviyelerine ulaştı. Böylece sistemde 3 Milyon 500 Bini aşan katılımcı birikim yapma fırsatını elde etmiş oldu. Bu sayı ilerleyen dönemde daha da büyüyecektir. Katılımcıların hesaplarında biriken toplam fon tutarı ise Haziran ayı ortası itibarıyla 23 Milyar TL’ye ulaştı.

Yıllardır ailemin ve yakın çevremin doğal sigorta danışmanı olarak hem sisteme yeni katılan hem de uzun süredir sistemde olanlarda fon seçimine ilişkin sorular alıyorum.

Fon seçimi konusunda kafasına sorular takılanları bir ölçüde bilgilendirmek üzere bazı faydalı bilgiler vermek istedim. BU bilgileri vermeden önce ifade etmem gereken önemli bir nokta var. Yatırım ve fon tercihi katılımcıların kendi özgür iradesiyle yapacağı bir seçim olup fonlarda yaşanabilecek değer artış ya da azalışları hiç kimsenin yüzde yüz tahmin edebileceği sonuçlar değildir. Dolayısıyla bu yazı da ve farklı fon bültenlerinde yapılan yorumlar tavsiye niteliğinde değerlendirilmemelidir.

BES planlarında seçilen fonlar emeklilik dönemi için yapılan birikimin seyri üzerinde birebir etki göstermektedir. Bilindiği gibi katılımcılar emeklilik şirketlerinin kendilerine sunduğu fonlardan dilediklerini istedikleri oranda seçebilmekte ve yılda 6 kere fon bileşimleri değiştirebilmektedirler.

Çok ayrıntıya girmeden fon gruplarını değerlendirmekle başlarsak temelde risk algısının yönlendirdiği üç tip fondan söz edebiliriz. Birincisi düşük riskli fonlar, ikincisi orta riskli fonlar ve sonuncusu da yüksek riskli fonlar. Düşük riskli fonlar adı üzerinde getirisi sabit getirili menkul kıymetlere endeksli yatırım fonlarını tanımlarken kullanılan bir ifadedir. Orta riskli fonlar ise daha çok esnek ve karma fon olarak adlandırılan ve belirli bir ölüde risk taşıyan fonlardır. Yüksek riskli fonlar da Hisse Senedi fonları gibi kısa ve orta dönemde yüksek getiri sağlayabileceği gibi negatif getiri getirme olasılığı da olan yatırım araçlarıdır.

Katılımcıların hangi tip fonu seçeceğine ilişkin yönlendirme yapılan risk getiri analizi bağlı olarak BES lisanslı aracıları tarafından gerçekleştirilir.

Bu özet bilgilerle yetinmeyip biraz daha detayına girmek gerekirse emeklilik fon türlerini daha spesifik olarak tanımlayabiliriz.

PARA PİYASASI FONLARI

Fon portföyünün tamamını vadesine 3 ay veya daha az kalmış likidite düzeyi yüksek varlıklar oluşturur. Diğer bir deyişle fon portföyü kısa süreli olarak elde tutulacak ters repo, hazine bonosu veya özel sektör borçlanma araçları ve paraya çevrilmesi kolay olan varlıklarla oluşur. Bu tür fonlara “Likid fon” denir. Kamu, özel sektör ya da karma likid fonlar olabilir. Örneğin Kamu Likid Fonları varlığın tamamını devlet iç borçlanma senetlerine yatıran fondur. Özel Sektör Fonu portföyünün tamamını özel sektör borçlanma araçlarına yatırırken karma fon kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarının her ikisine birden yatırım yapar.

İHTİSASLAŞMIŞ FONLAR

Coğrafi bölgelere, ülkelere ya da sektörlere veya endekslere göre yatırım yapan fonlardır. Bunlar Yabancı Ülke Fonu, Sektör Fonu ve Endeks Fondur. Bu fonların hepsi isimlerinde yazılan alanlara fon portföyünün %80′ini yatıran fonlardır.

KIYMETLİ MADENLER FONLARI

Bu tip emeklilik fonu türleri, portföylerinin en az % 80′i kıymetli madenler ve altına dayalı varlıklardan oluşturarak kurulan fonlardır. Örneğin Kıymetli Madenler Fonu varlıklarının en az %80′ini ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenlere dayalı varlıklara yatırırken, Altın Fonu fon portföyünün en az %80′ini kıymetli madenler ve altına dayalı varlıklara yatırır.

DİĞER FONLAR

Dengeli Fon: Fon portföyünün tamamını hisse senedi ve/veya borçlanma araçlarının tamamından oluşan ve hem sermaye kazancı hem de temettü geliri ve faiz geliri elde etmeyi amaçlayan fonlardır.

Esnek Fon: Değişen piyasa koşullarına göre fon portföyü için izin verilen varlık türlerinin tamamına ya da bir kısmına yatırım yapabilen ve varlık dağılımı önceden belirlenmemiş fondur. Hem sermaye kazancı hem temettü geliri hem de faiz geliri elde etmeyi amaçlar.

Katılımcıların yatırım ve getiri tercihlerine bağlı olarak risk düzeyi farkı fonlardan kendilerine en uygun olanı seçmeleri gerekmektedir. Emeklilik şirketlerinin lisanslı aracıları  katılımcıların risk getiri profilini belirleyerek en uygun bireysel emeklilik fonları ve yatırım stratejileri içeren emeklilik planlarını sunmaktadırlar. Fonların getirisinden memnun kalınmadığı durumlarda plan yılda dört defa fonlar ise yılda 6 defa değiştirilebilir.

Genel olarak emeklilik süresi yaklaşan ve maaş dönemine geçecek kişilerde ise toplam birikim tutarının riske edilmemesi için likid ve düşük riskli fonlarda kalınması önerilir. Katılımcıların piyasadaki dalgalanmaları gözleyerek kendilerine sağlanan on-line internet şube şifrelerini kullanarak emeklilik planlarının sürekli takip etmeleri önemlidir.

Güzel birikimler elde etmeniz ve mutlu bir emeklilik dönemi yaşamanız ümidiyle.

 

Emekli turist olmak

Mayıs ayı ortasında Sigortamedya’nın kurucusu deneyimli Gazeteci Abimiz Can Kantar ile özel bir televizyon yayınında birlikteydik. Can Bey söyleşimizde bana güzel bir soru sordu. “Türkiye’de BES’ten emekli olan kişiler de yabancı ülkelerden gelen turistler gibi emekliliklerinde rahatlıkla yurtdışı seyahatleri yapabilecekler mi?” Cevabım “Neden olmasın” şeklindeydi. 

Devamlı yeni ülkelere seyahat eden yabancı yaşlı turist görüntüsü hafızamızda o kadar yer etmiş ki, özel emeklilik deyince ister istemez aklımıza bu enstantane geliyor. Tüm emeklilik sitemlerindeki pazarlama ve iletişim materyallerinde de hep benzer fotoğraflar var. Mutlu, huzurlu, kır saçlı ihtiyarlar.

Emekliliği çoğumuz uzak bir dönem gibi algılıyoruz. Yirmili yaşlarda iş hayatına başlayanlar için belki bu doğru olabilir ama özellikle otuz ve kırkları geçtikten sonra ne kadar çabuk yaşlandığını hissediyor insan. Günlük hayatın koşturmacası içinde zamanın ne kadar hızlı geçtiğini anlayamıyoruz.

Ülkemizde sosyal güvenlik kurumlarında emekli olma şartları yıllar içinde sürekli değişiklik gösterdi. Sosyal güvenlik reformu yapılmadan önceki yıllarda devlete bağlı sosyal güvenlik kurumlarından emekli olma yaşının kırk yaşın altına düştüğü dönemler bile oldu. Avrupa ülkelerinde emeklilik yaşları çok uzun yıllardır 60-70 li yaşlar seviyesinde gezerken Türkiye’de neredeyse değişen her hükümet bu konuda düzenleme yapıp yaş ve süre koşullarında değişiklikler yaptı. O nedenledir ki hala çalışan kesimin büyük bölümü ne zaman ne koşulda emekli olacağın bilmez ve bu hesabı yapabilmek için uzmanlara, web sitelerine ya da çeşitli hesaplama araçlarına başvurur.

Sosyal güvenlik kurumların tek bir çatı altında toplanmasını takiben emeklilik koşulları batı ülkelerindekine yakın şeklide yeniden düzenlenmiş ve ilk çıktığı yıllarda “mezarda emeklilik” ifadesinin türetilmesine neden olan tartışmalar bile yaşanmıştır.

Aslında işin doğrusu gerçekten de olabildiğince geç yaşta emekli olmaktır. Zira aktif çalışanlardan toplanan sosyal güvenlik primleri halen emekli nüfusun ödemelerini karşılayamamaktadır.

Bu koşullarda özel emeklilik sistemleri kişilere alternatif ve göreceli olarak daha erken emekli olma fırsatı veriyor. Tabiki bu da özel tasarruflardan belirli bir ay ayrılmasına bağlıdır. Yine aynı söyleşide sorulan bir soru BES’e  girenlerin gelirlerinden ne kadarlık bir tutarı katkı payı ayırmalarının doğru olacağına yönelikti.

Sağlıklı bir özel emeklilik birikimi elde etmek için çalışırken elde edilen sürekli gelirin ortalama %10 ‘unun emeklilik katkısı olarak ayrılması önerilir. İmkanlar ölçüsünde bu tutarın arttırılması gelecekteki birikimin daha yüksek olmasına fırsat verecektir.

Bir yatırımın üç temel parametresi vardır. Birincisi yatırım yapılacak tutar (anapara) ikincisi getiri oranı ve üçüncüsü de süredir. Bireysel emeklilik sisteminde tasarruf edilmesi önerilen tutarlar asgari ve ödeme gücünüzü zorlamayacak tutarlar olmalıdır. Bu ödemelerin kesintisizliği açısından önemlidir. İkinci etken olan getiri oranı ise genellikle seçilen fonların türüne başlı olarak değişmekle birlikte ortalama olarak piyasa oranlarında bir getiri vaat eder. Yani BES ile zengin olunmaz. Bu iki faktörün düşük değerleri göz önüne alındığında yatırımın anlamlı bir büyüklüğe ulaşabilmesi için elimizde kalan üçüncü faktörün büyük olma zorunluluğu doğar. Yani olabildiğince uzun süre sistemde kalmak. Zaten BES yasası uyarınca sistemde en az 10 yıl kalmak ve 56 yaşını tamamlamak şeklinde bir emeklilik şartı getirilmiştir. Bu durum katılımcıların uzun vadede sistemde kalmalarını sağlamak için düzenlenmiştir.

Sonuç itibarıyla çok da uzak olmayan emeklilik döneminizde Avrupalı yaşlı turistler gibi gezebilme imkanı tamamen sizin elinizdedir. Yapmanız gereken şeyler hedef ülkeleri belirlemek ve geç kalmadan özel tasarruflarınızı birikime yönlendirmeye başlamaktır. Dönerken torunlara hediye almayı ihmal etmeyin.