Emeklilik fonu seçerken

Sigortalı Dergisi Temmuz 2013- Devrim Ersöz

 

2013 yılı başından beri uygulanan devlet katkısının da etkisiyle Bireysel Emeklilik Sistemine giren yeni katılımcı sayısı 500 Bin seviyelerine ulaştı. Böylece sistemde 3 Milyon 500 Bini aşan katılımcı birikim yapma fırsatını elde etmiş oldu. Bu sayı ilerleyen dönemde daha da büyüyecektir. Katılımcıların hesaplarında biriken toplam fon tutarı ise Haziran ayı ortası itibarıyla 23 Milyar TL’ye ulaştı.

Yıllardır ailemin ve yakın çevremin doğal sigorta danışmanı olarak hem sisteme yeni katılan hem de uzun süredir sistemde olanlarda fon seçimine ilişkin sorular alıyorum.

Fon seçimi konusunda kafasına sorular takılanları bir ölçüde bilgilendirmek üzere bazı faydalı bilgiler vermek istedim. BU bilgileri vermeden önce ifade etmem gereken önemli bir nokta var. Yatırım ve fon tercihi katılımcıların kendi özgür iradesiyle yapacağı bir seçim olup fonlarda yaşanabilecek değer artış ya da azalışları hiç kimsenin yüzde yüz tahmin edebileceği sonuçlar değildir. Dolayısıyla bu yazı da ve farklı fon bültenlerinde yapılan yorumlar tavsiye niteliğinde değerlendirilmemelidir.

BES planlarında seçilen fonlar emeklilik dönemi için yapılan birikimin seyri üzerinde birebir etki göstermektedir. Bilindiği gibi katılımcılar emeklilik şirketlerinin kendilerine sunduğu fonlardan dilediklerini istedikleri oranda seçebilmekte ve yılda 6 kere fon bileşimleri değiştirebilmektedirler.

Çok ayrıntıya girmeden fon gruplarını değerlendirmekle başlarsak temelde risk algısının yönlendirdiği üç tip fondan söz edebiliriz. Birincisi düşük riskli fonlar, ikincisi orta riskli fonlar ve sonuncusu da yüksek riskli fonlar. Düşük riskli fonlar adı üzerinde getirisi sabit getirili menkul kıymetlere endeksli yatırım fonlarını tanımlarken kullanılan bir ifadedir. Orta riskli fonlar ise daha çok esnek ve karma fon olarak adlandırılan ve belirli bir ölüde risk taşıyan fonlardır. Yüksek riskli fonlar da Hisse Senedi fonları gibi kısa ve orta dönemde yüksek getiri sağlayabileceği gibi negatif getiri getirme olasılığı da olan yatırım araçlarıdır.

Katılımcıların hangi tip fonu seçeceğine ilişkin yönlendirme yapılan risk getiri analizi bağlı olarak BES lisanslı aracıları tarafından gerçekleştirilir.

Bu özet bilgilerle yetinmeyip biraz daha detayına girmek gerekirse emeklilik fon türlerini daha spesifik olarak tanımlayabiliriz.

PARA PİYASASI FONLARI

Fon portföyünün tamamını vadesine 3 ay veya daha az kalmış likidite düzeyi yüksek varlıklar oluşturur. Diğer bir deyişle fon portföyü kısa süreli olarak elde tutulacak ters repo, hazine bonosu veya özel sektör borçlanma araçları ve paraya çevrilmesi kolay olan varlıklarla oluşur. Bu tür fonlara “Likid fon” denir. Kamu, özel sektör ya da karma likid fonlar olabilir. Örneğin Kamu Likid Fonları varlığın tamamını devlet iç borçlanma senetlerine yatıran fondur. Özel Sektör Fonu portföyünün tamamını özel sektör borçlanma araçlarına yatırırken karma fon kamu ve/veya özel sektör borçlanma araçlarının her ikisine birden yatırım yapar.

İHTİSASLAŞMIŞ FONLAR

Coğrafi bölgelere, ülkelere ya da sektörlere veya endekslere göre yatırım yapan fonlardır. Bunlar Yabancı Ülke Fonu, Sektör Fonu ve Endeks Fondur. Bu fonların hepsi isimlerinde yazılan alanlara fon portföyünün %80′ini yatıran fonlardır.

KIYMETLİ MADENLER FONLARI

Bu tip emeklilik fonu türleri, portföylerinin en az % 80′i kıymetli madenler ve altına dayalı varlıklardan oluşturarak kurulan fonlardır. Örneğin Kıymetli Madenler Fonu varlıklarının en az %80′ini ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenlere dayalı varlıklara yatırırken, Altın Fonu fon portföyünün en az %80′ini kıymetli madenler ve altına dayalı varlıklara yatırır.

DİĞER FONLAR

Dengeli Fon: Fon portföyünün tamamını hisse senedi ve/veya borçlanma araçlarının tamamından oluşan ve hem sermaye kazancı hem de temettü geliri ve faiz geliri elde etmeyi amaçlayan fonlardır.

Esnek Fon: Değişen piyasa koşullarına göre fon portföyü için izin verilen varlık türlerinin tamamına ya da bir kısmına yatırım yapabilen ve varlık dağılımı önceden belirlenmemiş fondur. Hem sermaye kazancı hem temettü geliri hem de faiz geliri elde etmeyi amaçlar.

Katılımcıların yatırım ve getiri tercihlerine bağlı olarak risk düzeyi farkı fonlardan kendilerine en uygun olanı seçmeleri gerekmektedir. Emeklilik şirketlerinin lisanslı aracıları  katılımcıların risk getiri profilini belirleyerek en uygun bireysel emeklilik fonları ve yatırım stratejileri içeren emeklilik planlarını sunmaktadırlar. Fonların getirisinden memnun kalınmadığı durumlarda plan yılda dört defa fonlar ise yılda 6 defa değiştirilebilir.

Genel olarak emeklilik süresi yaklaşan ve maaş dönemine geçecek kişilerde ise toplam birikim tutarının riske edilmemesi için likid ve düşük riskli fonlarda kalınması önerilir. Katılımcıların piyasadaki dalgalanmaları gözleyerek kendilerine sağlanan on-line internet şube şifrelerini kullanarak emeklilik planlarının sürekli takip etmeleri önemlidir.

Güzel birikimler elde etmeniz ve mutlu bir emeklilik dönemi yaşamanız ümidiyle.